Czeski to język z grupy słowiańskiej, którym posługuje się ponad 40 mln ludzi na całym świecie. Mimo tego, że Czechy to kraj sąsiadujący z Polską, to różnice językowe są zbyt duże, by bez znajomości tego języka porozumieć się z osobami mówiącymi po czesku. Tym bardziej, jeśli chodzi o tłumaczenie specjalistycznych dokumentów lub tekstów w języku czeskim. W takich momentach pomocny jest tłumacz przysięgły, który bez problemu przełoży każdy dokument bez względu na jego zawartość. Jednak, by takim tłumaczem zostać, należy podejść do egzaminu uprawniającego do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego języka czeskiego, który odbywa się w siedzibie Ministerstwa Sprawiedliwości.
Na początku warto zapoznać się z wymogami Ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego z dnia 25 listopada 2004 roku wraz z naniesionymi poprawkami w 2015 roku, w której zawarte są wytyczne mówiące o tym, kto może zostać tłumaczem przysięgłym, nie tylko języka czeskiego, ale każdego innego języka. W ustawie opisane są warunki, jakie musi spełnić osoba, chcąca wykonywać zawód tłumacza przysięgłego. Kandydat na tłumacza to osoba, która posiada obywatelstwo polskie albo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich EFTA, albo obywatelstwo innego państwa na zasadach określonych w przepisach prawa Unii Europejskiej. Osoba ta powinna znać język polski oraz język czeski, posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, oraz nie być karana za przestępstwa umyślne, skarbowe lub za nieumyślne przestępstwo w zakresie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Kandydat na tłumacza przysięgłego języka czeskiego powinien również ukończyć studia wyższe i złożyć wniosek o wyznaczenie terminu egzaminu na tłumacza przysięgłego. Nie wszystkie podane wytyczne trzeba spełnić, by do egzaminu podejść. Natomiast w przypadku zdania obu części egzaminu i chęci podejścia do ślubowania, które to jest końcówką drogi do zdobycia uprawnień tłumacza przysięgłego, już wszystkie powyższe wymogi muszą być spełnione. Ale wróćmy do tego, co dzieje się po wyznaczonym przez Ministerstwo Sprawiedliwości (MS) terminie egzaminu.
Jak wygląda egzamin?
Egzamin na tłumacza przysięgłego składa się z części pisemnej oraz ustnej. Podczas części pisemnej kandydat podchodzący do egzaminu uprawniającego do podjęcia pracy tłumacza przysięgłego będzie poproszony o przetłumaczenie czterech tekstów: dwóch z języka polskiego na język czeski oraz dwóch z języka czeskiego na język polski. Należy pamiętać, że teksty te wymagają niesamowitej znajomości słownictwa skomplikowanego, zawierającego wyrazy dotyczące np. zagadnień sądowych, ekonomicznych, finansowych czy prawniczych. Wiadomo, że aby przetłumaczenie takiego tekstu na język obcy, w tym wypadku na język czeski, przebiegło bezbłędnie, należy opanować oba języki na poziomie zaawansowanym, nawet z uwzględnieniem słów archaicznych, ponieważ niektóre pisma przekazane kandydatom do tłumaczenia podczas egzaminu pochodzą z początku XX wieku. Podczas części pisemnej można korzystać ze słowników dwujęzycznych oraz z glosariusza, czyli spersonalizowanego słownika stworzonego przez kandydata, w którym tylko on wie jak się poruszać i co gdzie się znajduje. Przed rozpoczęciem egzaminu pisemnego Państwowa Komisja Egzaminacyjna sprawdza wszystkie słowniki, czy nie zawierają fragmentów ustaw lub kodeksów, których posiadanie podczas egzaminu na tłumacza przysięgłego jest zabronione. Podczas tej części egzaminu maksymalnie można uzyskać 200 punktów, z czego 150 punktów gwarantuje zaliczenie tej części oraz umożliwia przystąpienie do części ustnej. Po zamieszczeniu wyników egzaminu na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości każdemu kandydatowi zostaje wyznaczona data oraz godzina egzaminu ustnego. Informację taką należy uzyskać osobiście dzwoniąc do sekretariatu MS.
Druga część egzaminu- część ustna
Ustna część egzaminu składa się z dwóch zadań. Pierwszym z nich jest tłumaczenie tekstów konsekutywnie, które polega na przekładzie ustnym usłyszanego tekstu, odczytywanego po kilka zdań na raz. W całej części egzaminu ustnego bardzo istotne jest wykonywanie notatek, które okazują się być bardzo pomocne przy zapamiętaniu dat, nazwisk czy nazw miejscowości. Nie ma wtedy potrzeby zapamiętywania trudnych nazw lub ciągu cyfr i więcej uwagi można poświęcić płynności tłumaczonego tekstu oraz na jego poprawności. Taka forma tłumaczenia sprawdza umiejętność przekładu ze słuchu, co w zawodzie tłumacza przysięgłego jest częstym zadaniem. Ostatnim etapem części ustnej, jak również całego egzaminu na tłumacza przysięgłego języka czeskiego jest tłumaczenie 'a vista'. Podczas niego kandydat na tłumacza przysięgłego ma czytając tekst/dokument w języku polskim (lub czeskim) przełożyć go bezpośrednio na język czeski (lub polski). Aby zobrazować tą czynność można powiedzieć, że wiodąc wzrokiem po dokumencie zapisanym w języku polskim, wypowiadamy tłumaczony tekst w języku czeskim. Aby również część ustna egzaminu uprawniającego do podjęcia pracy tłumacza przysięgłego została zaliczona, należy podobnie jak w części pisemnej egzaminu uzyskać minimum 150 punktów.
Co się dzieje po zdaniu egzaminu?
Po zaliczeniu obu części egzaminu na tłumacza przysięgłego języka czeskiego należy oczekiwać na ustalenie przez Ministerstwo Sprawiedliwości terminu zaprzysiężenia, które zazwyczaj odbywa się dwa razy do roku- wiosną i jesienią. Zapraszane są wtedy wszystkie osoby, które zdały egzaminy na tłumacza przysięgłego, nie tylko języka czeskiego, w ciągu ostatnich kilku miesięcy.
Podczas zaprzysiężenia następuje ustne złożenie ślubowania. Każdy tłumacz przysięgły otrzymuje następnie świadectwo nabycia uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego języka, z którego zdawał egzamin oraz potwierdzenie wpisania do rejestru, które zawiera indywidualny numer tłumacza przysięgłego.